‘Kürtçe konservatuat şart’

„Kürt müziğinin gelişmesini her zaman okul ile ilintili olarak görmek gerekir. Okul olmadığı sürece verimlilik pek mümkün değildir.
Geçtiğimiz günlerde Türk Başbakan R.Tayyip Erdoğan „Kürt açılımı“ kapsamında birçok sanatçı ile görüştü. Görüşme birçok çevre tarafından büyük tepki aldı ve samimi bulunmadı. Bir yandan Kürt sanatçıları Kürtçe şarkı söyledikleri için gözaltına alındı, tutuklandı ve yargılanlandı, diğer yandan ise yıllardır bölgede yaşanan savaş gerçeğinin farkında olmayan sanatçılar Kürt sorununun çözümünde muhatap olarak alındı. Bu sıcak gündem kapsamında Almanya’da yaşayan halk müziği sanatçısı Hasan Yükselir ile ‘açılım’ ve müzik üzerine konuştuk.

Türkiye Başbakanı R.Tayyip Erdoğan, ‘Kürt açılımı’ hakkında sanatçı ve yazarların da fikirlerini almak amacıyla onlarla bir araya geldi. Siz bu açılımı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Eğer tarafların önemli bölümü açılımda temsil edilmiyorsa ortada bir sakatlık vardır. Özellikle demokratik haklar ve eşitlik düzeyinde bakmak gerekirse, tarafların bir bölümü olmadan açılım nasıl olur ki? Ortak davranış sağlamak adına, eşit düzeyde temsil edilmeleri gerekir. En uygunu bu diye düşünüyorum. Ama bu gerçekleştirilmedi. Kendileri çalıp kendileri oynuyorlar. Ciddi olduklarını düşünmüyorum. Bir müzisyen olarak sanatçıların, kültür adamlarının açılım konusunda, üzerine düşenleri yapmaları gerektiğini düşünüyorum. Fakat bu da eşitlik düzeyinde temsil edilmesiyle mümkündür.

‘Açılım’ toplantısına davet edilen birçok sanatçı Kürt fakat daha çok Türkçe eserler üreten ve kendi kültürünü yansıtmayan sanatçılardı. Bu sanatçıları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ben bunları Kürt sanatçısı olarak değerlendirmiyorum. Tamamen Türk sanatçısıdır bunlar. Yıllardır Kürt kökenli bir veya birkaç yorumcu tüm eserleri Türkçe seslendiriyor. Ara sıra bir eseri Kürtçe seslendirince de Kürt yorumcu deniliyor. Böyle sey olur mu? O kişiler Türkiye içinde Türk yorumculuğuna Türkçe emek verdi. O yüzden ona Kürt sanatçısı demek tuhaf olur. Artık asimile olmuş müzisyenlerdir.

Son zamanlarda Kürt müziğine karşı yoğun bir ilgi var. Bu ilgiliyle beraber Kürt müziğinde de bir gelişme yaşandı mı?

Ben buna katılmıyorum. Kürt müziğinin geliştiğini ve güçlendiğini sanmıyorum, sadece çok söylenmeye başlandı. Toplumsal ve siyasal anlamdaki dönüşüm ile ilintili bir şeydir. Dünya müziği içinde güçlü bir şekilde yerini alacak cinsten, çok fazla Kürt müziği çalışmaları yoktur. Var mı müzisyen yetiştiren kurumları? Örneğin artı bir orkestra da yok ve bireysel çalışmaların çok fazla getirisi yoktur bu bağlamda. Bu konuda sadece Boğaziçi Müzik Topluluğu ‘Kardeş Türküler’ olarak bilinen müzik topluluğu özenli çalışmalar yapıyor.

Sizi böyle düşünmeye iten nedenler neler, biraz açar mısınız?

Daha çok arabesk olarak bilinen bir üsluba yakın. Yani Kürt halkı ile beraber yaşayan Arap etnisitesi olabilir ama müziğin Arap kültürüne bu kadar yakın olması da gerekmiyor. Fakat Arap etkisi fazla olan eserler yayınlandığından dolayı, model alacak olanlar veya bu alanda birşey yapmak isteyenler, bu şekliyle örnek alıyor ve bu tarzı doğru sanılıyor. Dengbêjleri dinleyin bakalım hiçbir Arap etkisi duyabilecek misiniz? Veya halayları izleyin, böyle birşey görebilecek misiniz? Kürt müziğinin gelişmesini her zaman okul ile ilintili olarak görmek gerekir. Okul olmadığı sürece verimlilik pek mümkün değildir. Kürtçe konservatuarın olması şarttır. Kürt müzik eğitim kurumlarının olması şarttır. Sadece sesi güzel, yüzü güzel, yorumu güzel olanları çıkartmak ile olmuyor bu iş. Nazım Hikmet’in bir sözü vardır, „Sanatımın kökü yurdumun topraklarındadır. Dalları ile bütün Dünyaya uzanır“. Yani ülke sanatlarının kökü toprağındadır. Kürt müziğinin de dünyaya dalları ile uzanması gerekir, ideal olanı da budur.

Orijinali Kürtçe olan çok sayıda anonim eser Türkçe’ye çevirilerek yorumlandı. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kürtçe eserlerin Türkçe’ye çevirilerek, Türk müziği adı altında sunulması aslında asimilasyonun bir parçasıdır. Kürt müziğini kimliksizleştirmektir. Buna kültür hırsızlığı, sanat hırsızlığı da diyebiliriz. Bir dili yok saymak, bir halkı yok saymaktır. Bir dili yok etmek ise bir halkı yok etmektır.

Özellikle son yıllarda Kürt gençliğinin Hip-Hop ve benzeri müzik tarzına karşı ilgisi gelişti...

Gençlik toplumun dinamik unsurudur, bu tür şeyleri denesinler. Bunda bir sakınca görmüyorum. Gençlik istemediğiniz birçok şey yapar. Az önce de söylediğim gibi iletişim araçları dünyada çok baskındır. Kapitalizmin tüm soysuz değerleri evimizde. Hem de her gece her gün. Gençler Amerika’nın Hip-Hop, Rock ve benzeri müzik tarzlarını duyarak etki altında kalıyorlar ve Kürtçe Hip-Hop ile, Kürtçe Rock ile kendisine ait olmayan bir tarz ile kendisini ifade etmeye çalışıyorlar. Bu tarzları görmek dinlemek güzel fakat taklit uygun değil. Zararı çok olur ilerde. Şimdi Türkiye’de de olduğu gibi. Yapılması gereken kendi üslubunu yaratmaktır.

Son olarak birçok genç ses yarışmalarına katılarak kendi performanslarını sergilemeye çalışıyor. Tabi farklı tarz ve yorumlarda. Bu müzik yarışmaları sizce gençlere, performanslarını yansıtma imkan sunuyor mu?

Müzik yarışmaları kapitalizmin bir ürünüdür. Biz neyi yarıştırıyoruz? Katkısı ne olur bunun? Ancak atlar ve sporcular yarışır, sanat yarışmaz bence. Bu insanları, gençleri neden yarıştırıyorsunuz ki? Gönderin müzik okullarına, alsınlar eğitimlerini, öğrendiklerini bir sahnede sergilesinler. Müzik bir yarışma sporu değildir. Müzik bir toplumun, bir kimliğin kültürel ifadesidir. Kapitalizmin kültürü tepemizde, her yerimizde, ruhumuzda, davranışımızda, kimliğimizde, yürüyüşümüzde, bakışımızda. Ama bunu değistirmek ellerimizdedir.

Beş albüme imza attı
Gazi Üniversitesi Müzik Bölümü mezunu olan Hasan Yükselir, Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde Tiyatro Bölümü’nde master yaptı. ADOB solisti Savaşeri Kolat’dan (Tenor) şan dersleri alan sanatçı, müzik yaşamını 1993 yılından beri Almanya’da sürdürmektedir. Başta Almanya olmak üzere birçok ülkede konserler verdi. Türkiye’de özellikle AÜDTCF Tiyatro Bölümü’nde, Devlet Tiyatroları’nda ve özel tiyatrolarda sahnelenen bir çok oyunun müziklerini yaptı. TRT’nin çeşitli drama ve belgesellerinin müziklerine imza attı. Hasan Yükselir bugüne kadar Ayrılık, Günler, Su Türküleri, Göç Türküleri ve Sevda Ateşten Gömlek adlarında 5 albüm çıkarttı.