C vitamini

Diğer adı askorbik asit olan C vitamini suda çözünen vitaminlerdendir. Pok çok memeli canlının aksine insan gereksinim duyduğu C vitaminini kendisi üretemez bu nedenle dışarıdan besinler yolu ile almak zorundadır.
İşlevi nedir?
C vitamini vücut için çok önemli bir materyaldir. Organizmadaki pekçok regülasyonda rol alır. Ana fonksiyonu kollajen adı verilen maddenin üretimine destek olmak ve kolaylaştırmaktır. Kollajen kan damarları, tendonlar, bağlar ve kemik ve cilt dokusunun yapısında yer alan bir maddedir. Kollajen bu dokulardaki hücrelerin birarada tutunmasını sağladığından vücudun çimentosu olarak kabul edilebilir.
Sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan ve nörotransmitter adı verilen maddelerin sentezi de C vitamini yardımıyla olur. Ayrıca C vitamini carnitin adı verilen ve hücre içerisinde yağ moleküllerinin enerji üretmek üzere mitokondri olarak adlandırılan hücre bölümüne taşınmasını sağlayan maddenin yapımından da sorumludur. Son yapılan çalışmalar C vitamininin kolesterol metabolizması üzerinde de etkili olduğunu göstermektedir.
C vaitamini aynı zamanda oldukça güçlü bir anti oksidandır. Vücutta gerçekleşen kimyasal işlemler sonucu serbest radikal adı verilen bazı maddeler dolaşıma katılır. Bu maddeler kabaca yaşlanmadan sorumludur. C vitamini bu serbest radikallerin ortamdan uzaklaştırılmasında E vitamini ile birlikte önemli rol oynar.
Genel olarak bakıldığında C vitamini yani askorbik asit yara iyileşmesi ve kemik kırıklarının iyileşmesi gibi doku onarımı işlemlerinde ve vücuttaki bağ dokusunu yerinde tutan kollajen sentezinde kritik rol oynar. Aynı zamanda vücudun enfeksiyonlara karşı direncini arttırır.
Eksikliğinde ne olur?
C vitamini eksikliğinin neden olduğu skorbit adı verilen hastalık yüzyıllardan beri bilinmektedir.Skorbit ölümcül bir hastalıktır. C vitamini 1930'lu yıllarda keşfedilmesine rağmen 1700'lü yıllarda İngiliz denizciler bu ölümcül hastalıkla mücadele etmenin yolunun portakal, limon gibi meyveleri fazla tüketmek olduğunu fark etmişlerdi. Skorbitin en önemli belirtileri kendiliğinden olan kanamalar, kolay morarma, saç dökülmesi, dişlerin dökülmesi, dişetlerinde kanama ile eklemlerde ağrı ve şişliktir. Bu yakınmaların nedeni yüksek oranda kollajen içeren kan damarları, bağ dokusu ve kemiklerde ortaya çıkan kollajen üretimindeki azalmadır. Erken dönemlerde karnitin sentezi bozulduğundan yeterli enerji üretilemez ve halsizlik ortaya çıkar.
C vitamininin diğer yararları nelerdir?
C vitamininin çeşitli hastalıklardaki rolü ve etkileri ile ilgili pek çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda C vitamininin bazı kanser türlerinde ve kalp damar hastalıklarında rolü olabileceği saptanmıştır. C vitamininin soğuk algınlığı üzerindeki etkisi halk arasındaki yaygın inanışın aksine kanıtlanmış değildir. Yüksek oranlarda C vitamini alınması soğuk algınlığı görüme sıklığını azaltmaz. Sadece yüksek risk taşıyan (beslenme bozukluğu gibi) bireylerde bu tür bir etkisi vardır. Buna karşılık C vitamini alındığında hastalık süresince ortaya çıkan yakınmalar daha hafif olur.
Hamilelikte ne kadar C vitamini alınmalıdır?
Son zamanlarda vücudun gereksinim duyduğu C vitamini dozu ile ilgili yeni ayarlamalar yapılmıştır. Eskiden günlük gereksinim 60 miligram olarak kabul edilirken bugün daha yüksek dozlarda alınması önerilmektedir. 18 yaşından küçük hamile kadınlar için önerilen doz 80 miligram, 18 yaşından büyükler için ise 85 miligramdır.
Sigara kullanan kişiler serbest radikallerin etkilerine daha fazla maruz kaldıkları için günde 30-35 miligram daha fazla C vitamini almaları gereklidir.
C vitamini nelerde bulunur ?
C vitamini pek çok taze meyve ve sebzede fazlaca bulunmaktadır.
C vitamini sentetik olarak da üretilmketedir. Yapılan çalışmalar doğal ya da sentetik olmasının vücuttaki emilimini ve biyolojik etkilerini değiştirmediğini göstermektedir. Bu nedenle doğal ya da sentetik C vitamini arasında fark yoktur.
Fazla C vitamini alınırsa ne olur?
C vitamini genelde güvenli bir vitamindir. Çok yüksek dozlarda alındığında doğum defektlerinden böbrek taşına kadar bazı olumsuzluklara neden olabileceği öner sürülmüş olsa da kanıtlanmış bir bulgu yoktur.En sık karşılaşılan yakınma ishal ve bulantıdır. 2000 yılında C vitamini için önerilebilen maksimum doz belirlenmiştir. Buna göre erişkinlerin günde 2 gramdan fazla C vitamini alması önerilmemektedir.

</B>